Skip to main content

Mysore bihchianna

ZORAM TODAY | March 1-14, 2016
Mysore khawpui hming hi November ni 1, 2014 ‘Mysuru’ tia thlak a ni. Khawpui upa ve tawh tak niin kum zabi 16-na atanga ‘Mahishuru’ hming pua lo ding tawh a ni a, kum 1888 khan Mysore City Municipal dinin khawpui inrelbawlna mumal tak an lo nei tawh a, ward 8-ah then a lo ni diam tawh a ni. Kum 1897 khan hrileng avangin a khaw mipui zatve dawn ngawt an thi. Kum 1903 khan City Improvement Trust Board (CITB) din a ni a, Asia khawmualpuia khawpui inrelna mumal nei hmasa berte zing ami a ni.

Kum 1888-a Mysore City Municipal an din hian khawpui chhung inrelbawlna zawng zawng a khawih vek a, kum 1977-ah corporation-ah leh a ni. Khawpui chhung hnathawh zawng zawng, hriselna lam, thianghlimna lam, tui thianghlim pek leh chhiah pek te a keng tel vek a ni. Corporation hi Mayor-in a ho va, a hnuaiah commissioner eng emaw zat leh council member thahnem tak an awm leh bawk. Tunah hian ward 65-ah then sawm a ni. Khawpui hmasawnna leh zauhna lam hi Commissioner kaihhruai Mysore Urban Development Authority (MUDA) kutah a awm thung. An tui tlan hi khawpui atanga hla lo tê-a luang Kaveri leh Kabini lui atanga an lak a ni.

Kum 2011 census-a a lan danin, Mysore khuaa cheng hi mi 8,87,000 lai an ni a, mipa 1000 zelah hmeichhia 1000 awm ang an ni a, square kilometre khatah mi 6,910.5 awm ang an ni. A khawpui lehkhathiam tam zawng (literacy rate) hi 86.84% niin state literacy rate 75.6% aiin a tam zawk. Mipui tam zawk hian Kannada tawng an hmang.

Mysore hi City of Palace ti hiala an koh a ni. Amba Vilas an tih, Mysore Palace tiha hriat lar te a awm a, art gallery awmna Jaganmohana Palace te; summer palace tia an sawi thin Rajendra Vilas te; tun hnua hotel atana an hman tak Lalitha Mahal te, Jayalakshmi Vilas te a awm. Mysore Palace pui ber hi 1897 khan a tluchhe tawh a, hemi hmunah vek hian din thar leh a ni. Jayalakshmi Vilas Mansion hi Sri Chamaraja Wodeyar-a’n a fanu Jayalakshammanni tana a sak a ni a, tunah hian museum atana hman niin lal ro leh hmasang thil thahnem tak dah a ni. Hengte vang hian he khawpui chhunga an industry lian ber chu tourism a nih theih phah a ni. Kum 2010 chhung khan khualzinmi mi maktaduai 3.15 zetin he khua hi an tlawh nia! Ni 10 awh Dasara festival an hman thin hian khualzinmi a hîp nasa hle.  Chamundeshwari Temple te, St. Philomena’s Church leh Wesley’s Cathedral te hi sakhaw hmun pawimawh a ni a, kum 1892-a hawn Mysore Zoo te, National Park leh sanctuary eng emaw zat awmte hian khualzinmi a hîp nasa hle bawk.

Kum 1911 khan Mysore economic conference an lo nei daih tawh a, hemi hnu kum 1917 khan Mysore Sandalwood Oil Factory din nghal niin 1920-ah Sri Krishnarajendra Mills din a ni leh bawk. Information technology lamah pawh an duai lo hle a, Karnataka-a IT lama an sum lakluh cheng vaibelchhe 1363 (US$275 million) zet chu he khawpui thawh chhuah a ni.

Zirna lamah pawh an sang hle. European zirna kalhmang a rawn luh hmain Brahmin chennaah Vedic education an lo kalpui dim diam tawh a, kum 1833-ah English school an din tawh bawk. Kum 1864-ah Maharaja College din a ni tawh a, kum 1881-ah hmeichhe tan high school an din tan a, chu chu a hnuah Maharani’s Women’s College tia thlak a ni. Kum 1892-ah Industrial School din a ni a, chu chu he khawpuia technical education bultanna a ni. Kum 1913-ah Chamarajendra Technical Institute din a ni zui bawk. Mysore Sanskrit college hi kum 1876-ah din a ni a, Vedic education te pawh an la telh zel bawk. Kum 1916-a University of Mysore an din hian zirna lamah hma a sawntir hle; hei bakah hian zirna in pawimawh tak tak - CFTRI, MYRA School of Business leh Mysore Medical College te a awm.

Mysore hi International Ganjifa Research Centre hmunpui a ni a, hetah hian hmasang card game chi khat Ganjifa leh thil dang zirbing a ni. Chamarajendra Academy of Visual Arts (CAVA)-ah hian lemziak lam te, milim ker lam te, thlalak lam te, graphics leh photojournalism te zirtir thin a ni bawk. Kannada thuziakmi lar Kuvempu te, Gopalakrishna Adiga leh U. R. Ananthamurthy te hi Mysore atanga inzir chhuak an ni a; English tawnga thawnthu ziak thin, Indian novelist R. K. Narayan leh a unaupa cartoonist lar em em mai R. K. Laxman te pawhin an hun tam zawk chu he khawpuiah hian an lo hmang tawh nghe nghe.

Mysore hi Karnataka state chhim lam khawpui ber a ni. Khawpui mawi tak mai a ni a, lal in ropui tak tak bakah dil mawi tak tak — Kukkarahalli te, Karanji leh Lingambudhi dil te a awm. Kum 2001-a zirchianna neih atanga a lan danin, khawpui area pumpuia 39.9% chu chênna inin a luah a, 16.1% chu kawngpui, 13.74% chu intihhlimna park leh hmun awl, 13.48% industry hmun, 8.96% chu vantlang thil, 3.02% chu sumdawnna lam, 2.27% chu agriculture leh 2.02% chu tui awmna a ni. Lui pahnih Kaveri leh Kabini inkarah a awm.

A boruak pawh a nuam tawk hle a, khaw lum ber record chu April ni 4, 1914 daih tawh khan niin 39.4 °C (103 °F) a ni a, a vawh ber pawh January ni 16, 2012-ah niin 7.7 °C (46 °F) a ni. Kum tina ruahtui tla zat hi 804.2 mm (31.7 in) a ni bawk.

Khawpui hi National Highway NH-212-in a tlan tlang a, State Highway 17-in Bangalore thlengin a thlunzawm, hei hi kum 2006 khan four-lane-ah tihlen a ni. State Highways 33 hian HD Kote nen thlunzawmin State Highway 88-in Madikeri nen a thlunzawm bawk. Karnataka State Road Transport Corporation (KSRTC) leh private agency dangte’n bus an service-tir a, auto-rickshaw bakah sakawr tawlailir a service bawk. KSRTC hnuaiah Mysore City Transport Corporation (MCTC) din tura ruahmanna siam mek a ni. Rail station changtlung tak a awm mek a, Kum 1882 khan Bangalore–Mysore rel kawng an lo hawng daih tawh. Kum 2010 khan Mysore Airport hawn that a ni. Kum 1859 atangin newspaper a lo chhuak tan tawh a, India rama private radio broadcast hmasak berna niin kum 1935 September ni 10 khan Psychology Professor MV Gopalaswamy  chuan bul a lo tan tawh. AIR Station atangin FM radio leh Gyan Vani an broadcast a, private FM channel BIG FM leh Red FM a awm. Kum 1980 atangin TV an broadcast tan bawk.  


Comments

Popular Posts

Mizo band lar The Prophets

ZORAM TODAY | November 3-16, 2015 - Fela Ngente An band hming i la hre ngai lo a nih pawhin LPS Top Chart (Top 10) a lang mek ‘Arora’ hla tal chu i hre ngei ang. Chu pawh i la en lo a nih chuan YouTube lamah han zawng la, ngaithla chhin teh. Beidawnna ruama t hu, hmalam huna beiseina nei tawh miah lo leh nun chaute chhawk zangkhai thei hla t ha tak hi i hriat loh kan duh lo. He hla avang hian mahni nunna lak duh em em tlangval pakhat chuan beiseina neih phahin beidawnna khur a t angin a tal chhuah phah asin. A TIRAH CHUAN Mizo Progressive Metal Band hmasa ber tia chhal theih turin October ni 25, 2009 khan ‘The Prophets’ hi din a ni a, an din kum hian hmalakna lian tham an nei lo. A kum leh (2010) a t angin nasa zawkin an bei a, a enga mah hmaa music video siam nghal ngawt chu t ha an tih loh avangin inelna hrang hranga tel chho phawt turin rilru an siam a. Tichuan,  Livewire MOOD INDIGO, 2011-a Sikkim khawpui Gangtok-a neihah an thawhrimna chu mal sawmsak niin pathum...

Mizo tlangval siam android games a hlawhtling

ZORAM TODAY | August 17-31,  2015  July thla chawhnu lama publish, ‘Bajrangi Bhaijaan’ mobile android games chu playstore-a download theiha dah a nih atanga kar hnih hnu lawkah mi nuai thum chuangin an download tawh a, Google Play ‘new free games’-ah pahnihna a ni mek a, action bik free games-ah pakhatna a ni mek bawk. Chu mai a la ni lo, Google Play-a free games awm zawng zawngah 13-na a ni mek; ranking hi active users leh download tam zawng atanga siam a ni ber. He games siamtu hi Chaltlang tlangval Kima @Mizohican a ni a, July ni 11-a tihchhuah a ni. Nikum kum tawp lam khan India rama mobile games development company lar ni chho mek ‘FITH Media’ company chu a thiante nen an din a; tun thlengin playstore-ah games pasarih an publish tawh a, an games siam hmasak pahnih - ‘Nikal Padi: Slumdog Plumber & Pipes Puzzle’ leh ‘Where's My Cat’ tih games-te hi India rama gaming ho zawng zawng hruaitu lu NASSCOM Game Developers Conference (NGDC)-ah ‘Mobile Game of th...

Khiangawia khualzin kawng

ZORAM TODAY | September 1-14, 2015 - Fela Ngente Kum 1967 a ni a, Thailand rama Yasothon Province-ah chuan loneitu inngaitlawm leh ngilnei tak, taima em em bawk a awm a, a hming chu Yam a ni. An khuaah chuan nula zak thei lo ve tak a awm bawk a, ‘Joei’ tiin an ko thin. Kan hriat awlsam dan tur chuan Yam hi ‘Khiangawia’ kha a ni a, Joei hi ‘Vuani’ tia kan hriat kha a ni! He lemchan hmuhnawm em em hi a thupui chu ‘Yam Yasothon’ a ni a, kum 2005, September ni 8-a an tihchhuah tawh a ni. A hnuah part 2 leh 3 te an siam leh a, tunlaia lar em em hi Yam Yasothon-3 niin kum 2013, August ni 8-a an tihchhuah kha a ni. Yam Yasothon-3 Hei hi Khiangawia film thar ber a ni a, a thawnthu tlangpui chu kan hre nual tawh awm e. Khiangawia leh Vuani te chu an innei chho ta a, an fate pawh an puitling chho tan tawh. An fapa upa zawk Khiangmawia leh Khiangawia bialnu hlui Neihsungi fanu upa zawk Jawr-i te chu an inngaizawng a, Khiangawia fapa naupang zawk Khiangsata leh Neihsungi fanu nau...

Albert Einstein chanchin i hriat loh te

ZORAM TODAY | October 20-2 November, 2015 - Lalmuansanga Hlondo Khawvel awm chhung zawnga theihnghilh tawh ngai loh tur, mi tam takin scientist ropui bera an ngaih Albert Einstein hian chanchin maksak tak tak a ngah hle; hriatreng a nih theihna tura khawvel a hnutchhiah thilte hi ropui tak tak a ni hlawm. A nunkawng zawha a thil tihte avangin vawiin thlengin amah belchiangtute mak tih leh ngaihhlut a la hlawh zel a ni. Albert Einstein chungchang i hriat loh 10 (sawm) lek i hre leh tur hian i ngaihsanna a tizual nge a tinêp sawt ang le? Theory of Relativity Albert Einstein-a theory ropui bera ngaih ‘Theory of Relativity’ hi midang hnen atanga a ruk, ama hming chawia buatsaih niin mi thenkhat chuan an ngai. German scientist David Hilbert leh ama tantu te chuan, he Theory of Relativity hi Albert Einstein-a’n a hnen atanga rua hmingthatna zawng zawng khûmah an puh a ni. A nihna takah chuan Hilbert hian Einstein-a theory tam tak hi a copy zawk niin an sawi. Mi tam tak chuan, Einst...

Mizo thalaite chotu Indian Army Officer nula Lt. Babie Lalduhsangi

ZORAM TODAY | October 6-19 October, 2015 Tun hnaia Mizo nula chhuanawm berte zinga rawn inhlãngkai Lt. Babie Lalduhsangi chu a training zo chawlh hmanga a lo haw zawk lai kan kawm thei hlauh mai a, sipai officer a nih chhoh dan leh a chanchin hrang hrang kan zawt a, hun tha tak min pek avangin a chungah kan lawm takzet a ni. Babie Lalduhsangi hi kum 2014 October thlaah Officers’ Training Academy (OTA) Chennai-ah a lut thla a, hetah hian mipa leh hmeichhia training pawlh vekin inelna hrang hrangah mipa leh hmeichhia an thliar hran lo! A sam sei mawi em em mai chu mi dang rualin an nawr kawlhsak vek a. An training chhung hian harsatna zawng zawng hneh dan an zir ni berin a lang. A chang chuan darkar 3 chauh te mutna hun an nei a, mel tam tak tlan te a ngai a. Hriatna tizau turin zirna lam an bei reng bawk. Thla 11 an intuaihriam hnuah kumin 2015 September thla khan an zo (commissioned) ta a,  hetia an zawh hian Lieutenant (arsi 2 bel) puitling an ni ta a ni. Sipai office...