Skip to main content

Narendra Modi Scheme lar zual 10 te

ZORAM TODAY | November 17-30, 2015 - Lalmuansanga Hlondo

Kum 2014 May ni 16 a ni a, India ram Prime Minister huhang ngah tak mai Narendra Modi chuan Prime Minister Office a luah tan a. Gujarat thingpui zuar mai khan Gujarat chu India rama state thang chak leh hmasawn berah a siam theih avangin a lakah India pawhin beiseina sang tak a nei a, Prime Minister mawhphurhna a chan theih nan hneh takin a party BJP chu thlan a nih kha. Sawrkarna a siam phat atangin a awl lo tih theih khawpin social welfare scheme hrang hrang a chhawp chhuak ta ruih ruih a, ram hmasawn nan ram dang company liante chu India rama investment ti turin a sawm nghal a, kum khat zet sawrkarna a chan hnuin ram hrang hrang 20 chuangah a zin hman hial a ni. Chuti khawpa Prime Minister huhang ngah chu ram dang pawhin an tlawn lo thei ta bik lo, India ramah an rawn zin ve ta sup sup nghal mai a ni. Tun tumah hian sawrkarna a chan atanga social welfare leh ram hmasawnna tura scheme a launch lian zual deuh deuhte kan ziak a ni.

1. National Institution for Transforming India Aayog (NITI Aayog)
Kum 1950 khan Prime Minister Jawaharlal Nehru hovin India ram inenkawlna atan Planning Commission din a ni a, Planning Commission chuan Five Year Plan siamin India-in ke a penna lam tur atana dah pawimawh bik a nei thin. 1st Five Year Plan-ah agriculture dah pawimawh a nih laiin 2nd Five Year Plan-ah erawh thilsiam chhuahna (industry & manufacture) lam a ngai pawimawh a ni. Term khat zel kum nga a nih angin, heng kum chhunga  priority (ngaih pawimawh) an pekte hian hmasawnna nasa tak a nei thin. Hetiang hian kum eng emaw zat kan kal tawh chungin hmasawnna a thang muang viau. Hmasawnna chak zawk leh rang zawk engtin nge kan siam theih ang tih chu Modi target lian ber a ni ta a ni.

He thil hi Planning Commission thlakna a ni satliah lo va, Planning Commission awm hun laia state emaw, UT emawin role an play theih loh tam tak an play ve thei tawh dawn a ni. NITI Aayog hi sawrkar laipui chuan January ni 1, 2015 khan a puang a, meeting hmasa ber pawh February ni 8, 2015 ah neih nghal a ni. A thar chan chang tih takah mi thiamte thusawi tam tak an lakhawm a, chung atang chuan kan ram mamawh ngaih pawimawh zual tur an thliar leh dawn a ni.

NITI Aayog-ah hian Chairman-ah Prime Minister, Vice Chairman-ah Arvind Panagariya a awm. Member turin full time-in mi pathum ruat an ni a, Bibek Debroy, economist; V.K Saraswat, DRDO hotu hlui leh Prof. Ramesh Chand, agriculture expert te an ni.

2. Digital India
Modi-a’n sawrkarna a chan theih nana a auhla (campaign manifesto) lian ber chu Maximum Governance Minimum Government tih a ni. Sawrkar inrelbawlnaah hnathawktu tam, inen-kawlna sang si hi nuai bo a tum hle a, mi tam takin sawt mang lova an thawh theih chu mi tlemtein tunlai thiamna hmangin rang zawk leh awlsam zawkin an thawk thei ang a, hmun kilkhawr atang pawhin sawrkar kalphung leh inkaihhruaina chu mipuite’n an hre zung zung ve thei tawh dawn tawh a ni tih rinngamna nen ‘Digital India’ tiin August ni 21, 2014-ah a puang ta rup mai a nih kha.

He scheme-in a tum ber pakhat chu sawrkar leh mipuite inkar hla lutuk hnuh hnaiha sawrkar department-te chu mipui-te’n awlsam zawka an chhawr theihna turin tunlai thiamna electronics hmanga thlunzawm a ni. Hei hian sawrkar tha leh mipui thleng phak hmasawnna a ken tel beisei tlat a ni. Hei bakah hian sawrkar office-a paperwork tam lutuk, kal muang bawk si chu electronic hmanga thlak veka rang leh awlsam zawka thawhtir  te, thingtlang leh khawpuite chu he project hmanga internet hmang thei tura thlunzawm vek te a ni.

Digital India Project hian thil tum lian tak tak pathum a nei a, chungte chu Digital Infrastructure, Digital Literacy leh Digital Delivery of Services te a ni. He project hi kum 5 chhungin a nihna tur anga peih hman beisei a ni a, kum 2019-ah chuan mipuite tan he project hi hman theih a nihna turin hawn theih tura chak taka hmalak mek a ni.

3. Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana
Kum 2014 August ni 15 a ni a, Prime Minister Modi chuan a hmasa ber atan Independence Day speech a nei a nih kha. Khata a thusawi langsar tak pakhat chu chhungkaw tinin bank account an nei tur a ni, bank te chuan mipuite tan Zero Account an hawng ang tiin a sawi a. He scheme hi a taka hman theih turin August ni 28, 2014 khan a hawng ta a ni. He scheme hi mipuite tan financial inclusion programme pawimawh tak a ni. Miin bank account an neih chuan an hma hun atana ruahmanna an siam theih nan leh bank te tangkai zawka an hman ve theihna tura ruahman a  ni.

He scheme hi hawn a nih phat atangin India rama bank hrang hrangte chuan mipui tan zero account hawngin, an hawn ni hian India ram hmun hrang hrangah bank account chu maktaduai 15 zet an hawng hman hial. Insurance pawh cheng 1,00,000 an cover bawk. September 2014 a lo thlen meuh chuan bank account vaibelchhe 3.02 zet hawn niin cheng vaibelchhe 1500 lai chu deposit a ni bawk.

4. Swachh Bharat Abhiyann 
Prime Minister chuan, ‘India ram hi a bal a, tihfai a ngai a ni. Kan chet loh chuan India ram hian hma a sawn lo vang’ tiin September ni 24, 2014 khan Swachh Bharat campaign a puang a. He scheme hi sawrkar hmasa hun laia Nirmal Bharat Programme tiin hman lo ni tawh tho mah se, siam that ngaite siamin scheme thar anga puan a ni ta a ni. Swachh Bharat Abhiyan chu October ni 2, 2014 khan Mahatma Gandhi pianchamah a taka hman theih tura hawn a ni ta a ni.

He project-in a tum ber chu kum 5 chhunga India ram hi khawvela ram fai ber ni tura siam a ni. Kum 2019 a lo thlen meuh chuan ram dangte awh thama India siam hi a tum a tlat a; he plan hian thingtlang mipui, hmun kilkhawr lehzuala awmte chu toilet facilities te, sanitation facilities pek te, a zau thei ang bera mipuite hnena cleanliness drive neih te, kawng, kawtthlerte a fai thei ang bera siam te hi a tum ber a ni.

5. Make in India
India ram hian khawvelah manufacture (thil siam chhuah) lamah theihna nasa tak a nei tih hriain Modi chuan chumi atan ruahmanna tam tak a siam a. Khawvel insumdawn tawnna kawngah pawh India hi a tê lo a ni tih lantir nan  September ni 25, 2014 khan khawvela investor lian leh thil siam chhuahna company liante chu India rama an inbun theih nan ‘Make in India’ campaign a hawng leh ta rup mai. He thil hi a taka a thleng thei a nih chuan India ramah nasa takin employment opportunity a lo thang ang a, India ram economy chu nasa takin a lo tha dawn a ni tih rinna nen he project hi siam a ni.

‘Make in India’ chuan India ram chu ram intodelhah a siam ang a, khawvel thiamnate chu nasa takin ram chhungah hman a ni ang a, Indian manufacturer te pawhin elpui an nei a ni tih hriain tan an lak mai bakah ram dang thiamnate chu an thil siam chhuahna kawngah nasa takin a puih theih beisei a ni. He project-in a tum lian ber pakhat chu Foreign Direct Investment (FDI) hmanga Indian firm tluchhe mekte din thar leh hi a ni. Make in India campaign hi Central Government hnuaiah kalpui niin, sawrkar chuan 25 major sectors zet chu khawvela manufacture lama lang thei turin theihna an nei a ni tih an tichiang tawh a ni.

6. Saansad Adarsh Gram Yojana
Kum 2019-ah chuan India ram thingtlangte hian khawpui nun ang an phak em loh pawhin hmasawnna kawngah an ke a bai bik tur a ni lo tiin October ni 11, 2014 khan Prime Minister Narendra Modi chuan Saansad Adarsh Gram Yojana scheme chu a hawng a. He scheme-ah hian model village kan tih hi a tel a. India rama Lok Sabha leh Rajya Sabha MP mi 700 chuang zet chuan kum 2016 ral hmain model village pakhat an thlang ang a, kum 2019 ral hma ngeiin an bial chhunga thingtlang khaw pathum theuh chu model village-ah an siam tur a ni tih a ni. He ruahmanna hian India ram thingtlang khuate chu physical leh institutional infrastructure-ah nasa takin a tihmasawn dawn a ni. He ruahmanna a hlawhtlin theihna tur hian India rama state tina Rural Development department chu inkaihhruaina duang tur leh ruahmanna siamte kengkawh  tura tih an ni bawk. 

Mizoram-a kan MP pahnih - Lok Sabha leh Rajya Sabha MP, C.L. Ruala leh Ronald Sapa Tlau te chuan Khawlailung leh Chhiahtlang, Serchhip District ve ve chu model village atana puangin ruahmanna an siamte pawh an kalpui chho mek a ni.

7. Beti Bachao, Beti Padhao’ Scheme – To Ensure the Rights of the Girl Child
Prime Minister Modi-a’n scheme hrang hrang a hawn hnuah kumin 2015-a a hmalakna hmasa ber atan ‘Beti Bachao, Beti Padhao’ (save the girl child, educate the girl child) chu January ni 22 khan Panipat, Haryana-ah a hawng a ni. India ramah hmeichhe naupang tam tak chuan an chanvo an chang pha lo va, mipa naupangte angin zirna in an lut thei hek lo. Hmeichhiate hi dawm kana tihchak an ngai a, tuna kan inthlak danglam nghal thut thei lo a nih pawhin hun lo la awm tur atan a bulthut atangin kan tan tha leh ang tih hi Modi-a hmathlir pakhat a ni.

Kum 2011 census khan India ramah naupang kum 1-6 Child Sex Ratio (CSR) chu, mipa 1000 zelah hmeichhia 919 an awm a, kum 2001 census-ah erawh mipa 1000-ah hmeichhe 927 an awm thung. Heta tanga lo lang chiang ta em em chu khawvel hmasawnnain min nuai kan tih mek lai hian naupang thihna infant mortality-ah natna bakah mipate aiin hmeichhe naupang thihna hi a nasa a ni tih a lang chiang em em a, hei hi Modi hian a hmuh hmaih lo. Chuvangin hmeichhe naupangte hi humhalha venhima zirna tha ber ber pek an ngai tawh a ni tiin he scheme hi a duang chhuak a ni.

Hmeichhiate dawm kan leh venhimna kawngah hian Ministry of Home Affairs chuan kumtin cheng vaibelchhe 150 zet a hmang thin. Heti chung pawhin hmasawnna hmuh tur a tam lo hle a, hei hi kan tanrual loh vang a ni tih hriain, Modi chuan hemi atan cheng vaibelchhe 100 zet a dah nghal a, Ministry of Social Welfare leh Health Department te chuan thawhhona tha zawk an nei ang a, an tangrual tur a ni tiin a sawi.

‘Beti Bachao, Beti Padhao’ hi a nihna anga kalpui a nih theih nan Ministry of Road Transport and Highway chuan cheng vaibelchhe 50 zet chu pilot project atan a dah nghal a; transportation atan hmeichhe cabin siam turin emaw hmeichhe tana seat reserve siam turin state-te a hriattir bawk. Mizoram-ah pawh he project kalpuina hmun atan Lawngtlai district thlan a ni.

8. Smart City Mission
Kum 2011 census-ah khan India ram mipui 31% chu khawpuia cheng niin Gross Domestic Product (GDP) pawh 63% lai a ni. Kum 2030 a lo thlen chuan India ram mipui 40% chu khawpuiah awmin GDP pawh 70% lai ni tura beisei a ni. Hei hi a thlen theih nan kan khawpuite hi physical, institutional, social leh economic infrastructure-ah thuam that lehzual a ngai a ni tiin Prime Minister Modi sawrkar chuan India ram khawpui 100 zet chu ‘Smart City Project’ hnuaia chei that turin a thlang ta a. He  flagship programme hi Modi sawrkar hnuaia programme lian leh pawimawh berte zing ami a tih theih ang. 

Smart City Project hi a hlawhtlin chuan khawpui thlan chhuahte chuan hnianghnar takin tui leh êng an nei ang a, sanitation leh solid waste management-ah hna an thawk nasa leh zual bawk ang. IT connectivity a tha ang a, inkalpawhna leh inbiakpawhna pawh a tha thei ang bera siam niin chu chuan sawrkar tha a siam dawn a ni. Hei bakah hian hriselna lamah te, environment humhalh leh venhimna lam kawngah pawh nasa taka hma lak a ni thei dawn bawk. He project atan Union Cabinet chuan cheng vaibelchhe 48,000 zet chu pawmin khawpui 100 thlanchhuahah sem chhuah leh a ni ang. Union Development Ministry ruahmanna ang chuan kum nga chhungin kumtin khawpui thlan chhuahte hian cheng vaibelchhe 100 zel an dawng dawn a; Aizawl pawh thlan chhuah a nih kha.

9. Atal Pension Yojana (APY)
He scheme hi sawrkar hna thawk ve lo, private emaw company hnuaia thawk, pension facilities dawng ve thei lote tana ruahman niin kum 18–40 inkarte tana a bik taka ruahman a ni. Kumin February thla khan Finance Minister Arun Jaitley chuan Parliament-ah budget speech a neih tumin a sawi chhuak a, May ni 9, 2015 khan Kolkatta-ah Prime Minister-in official-in a hawng. He scheme dawng thei tur hi India ram mipui 11% zet an awm nghe nghe.

He pension facilities dawng thei tur hian applicant chuan bank account a nei tur a ni a, a bank account atangin nitin emaw thlatin emaw pawisa lo in-cut thinin, chu chu Implementing Agency-in a lêtin an lo tipung dawn a ni. An thla tin sum dahluh a tam dan azirin an pension dawn tur hi a tamin a tam lo mai dawn a ni. An pawisa tling khawmte hi sawrkar pension kum, kum 60 an tlin hunah a zavaiin an la chhuak thei dawn a, hemi hmaa an lo boral a nih pawhin an chhungkua tu emaw berin a lak theih nan ruahmanna siam a ni bawk.

10. Pradhan Mantri Suraksha Bima Yojana
Pradhan Mantri Suraksha Bima Yojana hi insurance scheme niin mipuite’n pawisa tlemte thawhin accident vanga nunna an lo chân emaw ramtuileilova an awm phah emaw chuan insurance an claim ve thei tawh dawn a ni. He scheme hi May ni 9, 2015 khan hman \an theih tura tih a ni a; miin vanduaina an tawh avangin thihna hial an chungah a thleng a nih chuan cheng nuai 2 thleng an claim thei ang a, ramtuileilova an awm a nih chuan cheng nuai 1 thlengin an claim ve thei dawn a ni. A lo thlawn ngawta dawng lovin mipuite’n pawisa tlem  zawng an pek ve a ngai thung. Chutih rualin mi zawng zawng tana ruahman a ni lem lo va, mi tu pawh kum 18-70 inkar chin tan he scheme hi ruahman a ni.

Comments

  1. A lomom hle mai, hetiang trangkai deuh2 hi han post thin teh U.. Hnazawng lai tan a trangkai lutuk

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular Posts

Khiangawia khualzin kawng

ZORAM TODAY | September 1-14, 2015 - Fela Ngente Kum 1967 a ni a, Thailand rama Yasothon Province-ah chuan loneitu inngaitlawm leh ngilnei tak, taima em em bawk a awm a, a hming chu Yam a ni. An khuaah chuan nula zak thei lo ve tak a awm bawk a, ‘Joei’ tiin an ko thin. Kan hriat awlsam dan tur chuan Yam hi ‘Khiangawia’ kha a ni a, Joei hi ‘Vuani’ tia kan hriat kha a ni! He lemchan hmuhnawm em em hi a thupui chu ‘Yam Yasothon’ a ni a, kum 2005, September ni 8-a an tihchhuah tawh a ni. A hnuah part 2 leh 3 te an siam leh a, tunlaia lar em em hi Yam Yasothon-3 niin kum 2013, August ni 8-a an tihchhuah kha a ni. Yam Yasothon-3 Hei hi Khiangawia film thar ber a ni a, a thawnthu tlangpui chu kan hre nual tawh awm e. Khiangawia leh Vuani te chu an innei chho ta a, an fate pawh an puitling chho tan tawh. An fapa upa zawk Khiangmawia leh Khiangawia bialnu hlui Neihsungi fanu upa zawk Jawr-i te chu an inngaizawng a, Khiangawia fapa naupang zawk Khiangsata leh Neihsungi fanu naupang

Mizo thalaite chotu Indian Army Officer nula Lt. Babie Lalduhsangi

ZORAM TODAY | October 6-19 October, 2015 Tun hnaia Mizo nula chhuanawm berte zinga rawn inhlãngkai Lt. Babie Lalduhsangi chu a training zo chawlh hmanga a lo haw zawk lai kan kawm thei hlauh mai a, sipai officer a nih chhoh dan leh a chanchin hrang hrang kan zawt a, hun tha tak min pek avangin a chungah kan lawm takzet a ni. Babie Lalduhsangi hi kum 2014 October thlaah Officers’ Training Academy (OTA) Chennai-ah a lut thla a, hetah hian mipa leh hmeichhia training pawlh vekin inelna hrang hrangah mipa leh hmeichhia an thliar hran lo! A sam sei mawi em em mai chu mi dang rualin an nawr kawlhsak vek a. An training chhung hian harsatna zawng zawng hneh dan an zir ni berin a lang. A chang chuan darkar 3 chauh te mutna hun an nei a, mel tam tak tlan te a ngai a. Hriatna tizau turin zirna lam an bei reng bawk. Thla 11 an intuaihriam hnuah kumin 2015 September thla khan an zo (commissioned) ta a,  hetia an zawh hian Lieutenant (arsi 2 bel) puitling an ni ta a ni. Sipai officer ni

Hmuchhuaktu Prof. Lalnuntluanga

ZORAM TODAY | September 15-5 October, 2015 - Fela Ngente Prof. Lalnuntluanga, Mizoram University-a Dean, Students’ Welfare (DSW) ni lai leh, Environmental Science Department-a professor ni mek chuan research scholar eng emaw zat kaihruaiin a hnuaiah hian mi pathumin Ph.D an zo tawh a, Ph.D scholar kaihhruai (guide) mek mi 8 lai a nei bawk. A hnuaiah vek hian M.Sc. dessertation submit tawh mi 20 chuang an awm tawh. Prof. Lalnuntluanga hi September ni 24, 1975 khan Aizawl-ah a piang a, unau 8 zinga a upa ber a ni. Naupang harhvang leh duhawm tak niin Zemabawk Venglai-ah a seilian bawk. Zirna kawngah a tluang em em a, Nursery atanga Ph.D a zawh thak thlengin Mizoram chhungah vek a zir a ni. Ama insawi dan takah Durtlang pelin lehkha a zir ve ngai lo! Academic line-ah chuan Mizoram tihmingthatute zinga mi a ni a, zirtirna mai bakah zirbingna (research) lamah a kal nasa em em a, a thawhpuite leh a nauteho nen thil thar eng emaw zat an hmuchhuak tawh a, tun hnaiah sangha chi (spe

Mobile phone i tlo zawk nan

ZORAM TODAY | September 15-5 October, 2015 Tunlaiah mobile phone tel lovin kan awm hleithei tawh lo a ni ber a. Mobile phone changkang tak tak a lo chhuak a, smartphone chi hrang hrangah application changkang leh tunlai ber ber kan dah ta rup mai. Kan nitin nuna a pawimawh tawh em avangin, mobile phone hi a tangkai a, engtin nge hmang ila a daih rei ang le? Mobile phone reng reng battery hmang a nih vek avangin battery chungchang han sawi hmasa ila. Mobile phone battery hi chi hrang hrang awm mah se, tunlaiah chuan Li-Ion hi hman lar ber a ni. He battery hi a thar lei zawh hlimah, a tlangpuiin darkar 4-5 chhung charge ngei ngei tur a ni. Hman vat kan duh thin avangin a thar tirha a charge mamawh zat pawh charge hman lovin kan khawih thin a, hei hian battery a titlo lo. Battery leh phone insîkna hi thlatin vawi khat tal tihfai ziah a tha hle. Charge pawh hi duh hun hunah charge tur a ni lo. A battery a zawh hma deuh, 9% vel a la awm lai hian charge chauh tur a ni a, battery e

Albert Einstein chanchin i hriat loh te

ZORAM TODAY | October 20-2 November, 2015 - Lalmuansanga Hlondo Khawvel awm chhung zawnga theihnghilh tawh ngai loh tur, mi tam takin scientist ropui bera an ngaih Albert Einstein hian chanchin maksak tak tak a ngah hle; hriatreng a nih theihna tura khawvel a hnutchhiah thilte hi ropui tak tak a ni hlawm. A nunkawng zawha a thil tihte avangin vawiin thlengin amah belchiangtute mak tih leh ngaihhlut a la hlawh zel a ni. Albert Einstein chungchang i hriat loh 10 (sawm) lek i hre leh tur hian i ngaihsanna a tizual nge a tinêp sawt ang le? Theory of Relativity Albert Einstein-a theory ropui bera ngaih ‘Theory of Relativity’ hi midang hnen atanga a ruk, ama hming chawia buatsaih niin mi thenkhat chuan an ngai. German scientist David Hilbert leh ama tantu te chuan, he Theory of Relativity hi Albert Einstein-a’n a hnen atanga rua hmingthatna zawng zawng khûmah an puh a ni. A nihna takah chuan Hilbert hian Einstein-a theory tam tak hi a copy zawk niin an sawi. Mi tam tak chuan, Einst