Skip to main content

Kebul chunga Mount Everest ngamtu Arunima Sinha

ZORAM TODAY | November 3-16, 2015 - Kimi Colney
 Arunima Sinha tih hming hi in hre tawh ngai em? Kan ramah hian he hming hi huaisenna leh ngilneihna entirtu ropui tak a ni asin. 

Uttar Pradesh khawpui Lucknow atanga km 200-a hlaa awm, Ambedkar Nagar khuaah chuan Arunima Sinha hi kum 1988-ah a lo piang a; a pa hi army-ah engineer niin a nu chu health department-ah supervisor a ni bawk. Kum thum a nih laiin a pain a thihsan a, a nu leh a unau pahnih dang nen an chengho a ni.

Arunima te chhungkua hi infiamna ngaina tak an ni a, a naupan têt atanga infiamna chi hrang hrang khelin, taksa insawizawina lam hrim hrim hi a ngaina hle. Football leh volleyball a khel nasa zual a, volleyball-ah phei chuan ram aiawhin a lo chhuak tawh nghe nghe.
 
MA a zir chhuah hnuah dân (law) lampang a zir chho va, hmabak êng tak beiseiin a zir chhuak a, mahse, a rin angin hlawhtlinna chu a hmuh phakah a rawn inchhawp chhuak mai lo. Kum 2011-ah chuan CISF (Central Industrial Security Force)-ah hna dilin a hna dil exam tur chuan Delhi a pan a, a dam chhunga a nun thlak thawktu tur a tawng ta a ni.

April ni 11, 2011 a ni a; Padmavat Express-a general compartment-ah a chuang a, mi an tam em em a, thutna a chang ve thei hram a. A rel chuan lai vel te chuan a hma lam hun suangtuahin a hlim hle. Chutih lai tak chuan suamhmang pali an lo lang a, khawvela a rohlu ber mai, a nu pek ngei rangkachak thi chu chhuhsak tumin an rawn tibuai ta a. Uttar Pradesh state chhungah hian general compartment-a hetiang thil thleng hi thil mak a ni lo, tum dangah pawh a lo thleng fo tawh a ni. Arunima chu hmeichhia amah maia zin a nih avangin an zuam deuh a ni ngei ang. A thi chu pe duh lovin a a theih ang tawkin a lo bei lêt a, a pêt a, a lo hnek bawk a. A tawpah suamhmang mi pali tihngaihna hre lo chuan, a kut leh ke-ah vuanin rel atang chuan an paih chhuak ta a.

Rel kawngah tak a tla a, rei lo te hnua rel lo tlan chuan, a insaseng hmain a ke vei lam a rawn chîl a. Chêt pawh che thei tawh lovin na tuar chungin a mu reng a, thi a chhuak nasa hle. Tanpuitu hnaivai an awm si lo, sazu te chuan a hliam an rawn pan thin a, rel tlan ri-ah an tlan darh leh thin. Nâ a ti lutuk chu a tê nasa hle a, a hnuah phei chuan nikhawhrelovin a awm leh ta a ni.

A tuk khua a var chuan a bul hnai thingtlangmi veivakte chuan an rawn hmu a,  Bareilly District Hospital-ah an hruai a. Sawrkar lamah thil tihfel phawt a ngai si, hnathawkte chuan an lo ngaihsak lo em em zui a, hliam tuar chung pawhin platform-ah darkar tam a awm phah a ni. Hospital an thlen chuan a tana tha zawk tura ngaiin, a khup achin hnuai lam zawng chu paih a lo ngai ta! A hospital hmanraw neihin duhthu a sam lo em em a, an zai laia a nâ lo chhawk tur hnimhlum (anaesthesia) takngial pawh an nei lo a ni. Duhthlan tur dang nei hek lo, a harh reng lai chuan a ke an tan ta a nih chu! Chu mai a la ni lo, chutia a mut reng lai chuan, ui pakhat hi lo lutin, a ke an tan tâk chu a rawn khel ta bap bap mai a nih chu!

An buaipui lai chuan a chanchin chu news lamah a lo darh a, chutia mahnia hmeichhe zin rel lai atanga paih a ni chu mi khawngaih a hlawh hle a, sawrkar beng a thleng ta hial a. Sports Minister chuan AIIMS-ah tha zawka enkawl a nih theih nan ruahmanna a siam ta hial a ni. Mi tam takin a chanchin an ngaihven a, zawhna a dawng hnem hle. A chunga thil thlenga tunge mawhphur tiin mipui zawhna a tam hle a, police-te chuan kut sil tumin Arunima Sinha chu a thiam loh an ti tlat mai. A tirah chuan, ticket tel lova a zin avangin ticket khawntu a lo kal laiin a zuang chhuak, an ti phawt a. CCTV-ah a ticket lei lai chiang taka a lo lang ta si a; mahni intihhlum tuma zuangthlaah an puh leh ta zel a.

Ani chu damdawiin a mutna khumah chung thilte chu ngun takin a ngaihtuah a. Dik lo taka amah beitute chu ‘Vawiin hi i ni a ni a, i duhtawkin che rawh. Mahse, engtikah emaw chuan ka chunga thil thleng diktak hi ka la pho chhuak ngei ngei ang’ tiin amah leh amah a infuih nasa hle.

A ke veilam an tan bakah a ke ding lam chu a ruh tinghet turin rod an phum bawk. Chutianga dinhmun khirhkhan taka a awm lai chuan khawvela tlang sang ber, Mount Everest lawn turin thutlukna a siam ta mauh mai! A nunna lak pawh hreh lotu an awm chu a rilru a na em em a, mahse, a tum tihruh nan leh a tuang tihchhah nan a hmang ta sauh sauh va. A thil tum chu a bula awmte leh doctor-te hnena a han sawi chuan a rilru buaiah hial an ngaihsak a ni.
A ke veilam khup chinah chuan a kal theihna turin ke lem, prosthetic limb an tih chu an vuahsak a. Mi tam tak chuan ke lem hmang thiam tur leh, taksain ngaia a neih theih nan hun rei tak tak, kum hial a duh thin a, mahse, a tumruhna avangin Arunima chu ni hnih chhung lekin a ke lem hmangin pangngai takin a kal thei!

Hospital atanga a chhuah veleh Indian hmeichhe zinga Mount Everest lawn chhuak hmasa ber, Bachendri Pal chu phone hmangin a bia a, ani hian thurawn bakah fuihna tam tak a lo pe a. Nehru Institute of Mountaineering-ah basic course a zir a, chumi hnuah thla 18 chhung ngawrh takin training a nei leh a. Mount Everest lawn turin Island Peak-ah 2012 khan a lawn hmasa phawt a ni.

Mount Everest-a lawn hian a ke lem chuan harsatna a siam nasa hle. Tlang lawn chiah hian a ke lem kerek lai leh keartui vel chu a kûl tlat zel a, a ke dinglamah lah thir phum a lo ni bawk nen, a thiante chuan mahni inhremah riak an ngaihsak a. Tlang chhip thleng turin camp pali tan tlang a ngai a, camp palina atanga tlang chhip chu feet 3500 a ni. Hemi inkarah hian tlanglawnmi chesuala thi ta an tam em avangin a hmingah pawh ‘Death Zone’ an vuah hial a. Arunima pawh he hmuna a lawn lai ngei hian a bul velah ruang tam tak a hmu nghe nghe (vur hmun a nih avangin ruangte an tawih lem lo). Chungte chu a hmuhin, hlauhthawnna nei mah se, beiseina leh tumruhna nen May ni 21, 2013-ah khawvela tlang sang ber chu ke bul chungin a lawn chhuak ta a ni.

Tlang a lawn lai hian oxygen a tlem avangin harsatna a tawk a, a hruaitu chuan, “I la thâwk theih lai hian let leh la, ni dangah i lawn leh mai dawn nia,” a tih pawhin a duh tlat lo va, a tawpah  tlang chhipah India flag leh a pathian lem dahin thla a la a, a lêt leh ta a, Hetih lai hian a oxygen pai a zo têp a; pen sawmnga vel a pên hnuah chuan a oxygen a zo ta a ni. Chutia oxygen nei tawh lova a tlûk lai chuan, vanneih asiamin a bulah oxygen bur a hmu hlauh mai! Chumi hmangin dam takin a lêt leh thei ta hram a ni.

Arunima Sinha hi a lo namailo takzet! Mount Everest bakah Kilimanjaro (Africa) te, Elbrus (Europe) leh Kosciuszko (Australia) tlang te a lawn chhuak tawh. Tunah hian rualbanlo sikul Shahid Chandrashekhar Azad Khel Academy a hawng a, heng naupangte hi training pein theihtawp a chhuah a, a hlimpui thin hle.

Arunima Sinha hi hmeichhe rualbanlo Mount Everest lawn chhuak hmasa ber a ni a, hei vang hian Padma Shri award a dawng tawh a ni. A lehkhabu ziah ‘Born Again on the Mountain’ Prime Minister Narendra Modi chuan December ni 12, 2015 khan a tlangzarh nghe nghe.


 ------------------
Damdawiina a awm lai hian Arunima Sinha chuan Indian Sports Ministry atangin zangnadawmna cheng 25000 (US$380) a dawng a; Ajay Maken, Minister of State for Youth Affairs and Sports chuan inenkawl nan cheng 2,00,000 (US$3,000) a pek belh a; a hna dil CISF-a a luh theihna turin a sawipui bawk. Hei bakah Indian Railways pawhin hna an zawrh bawk a ni.

Police-hovin mahni intihhlum tuma an sawi chu, Arunima Sinha hian a khing let a, Allahabad high court chuan Indian Railways chu thu pein, Sinha hnenah zangnadawmna cheng 5,00,000 (US$7,500) pe turin a ti zui a ni. April ni 18, 2011 khan All India Institute of Medical Sciences-ah inenkawlin a awm a, thla li chhung teh meuh mai a awm. A ke lem hi Delhi-a company pakhatin an tumsak a ni. 

Comments

Popular Posts

Mizo band lar The Prophets

ZORAM TODAY | November 3-16, 2015 - Fela Ngente An band hming i la hre ngai lo a nih pawhin LPS Top Chart (Top 10) a lang mek ‘Arora’ hla tal chu i hre ngei ang. Chu pawh i la en lo a nih chuan YouTube lamah han zawng la, ngaithla chhin teh. Beidawnna ruama t hu, hmalam huna beiseina nei tawh miah lo leh nun chaute chhawk zangkhai thei hla t ha tak hi i hriat loh kan duh lo. He hla avang hian mahni nunna lak duh em em tlangval pakhat chuan beiseina neih phahin beidawnna khur a t angin a tal chhuah phah asin. A TIRAH CHUAN Mizo Progressive Metal Band hmasa ber tia chhal theih turin October ni 25, 2009 khan ‘The Prophets’ hi din a ni a, an din kum hian hmalakna lian tham an nei lo. A kum leh (2010) a t angin nasa zawkin an bei a, a enga mah hmaa music video siam nghal ngawt chu t ha an tih loh avangin inelna hrang hranga tel chho phawt turin rilru an siam a. Tichuan,  Livewire MOOD INDIGO, 2011-a Sikkim khawpui Gangtok-a neihah an thawhrimna chu mal sawmsak niin pathum...

Mizo tlangval siam android games a hlawhtling

ZORAM TODAY | August 17-31,  2015  July thla chawhnu lama publish, ‘Bajrangi Bhaijaan’ mobile android games chu playstore-a download theiha dah a nih atanga kar hnih hnu lawkah mi nuai thum chuangin an download tawh a, Google Play ‘new free games’-ah pahnihna a ni mek a, action bik free games-ah pakhatna a ni mek bawk. Chu mai a la ni lo, Google Play-a free games awm zawng zawngah 13-na a ni mek; ranking hi active users leh download tam zawng atanga siam a ni ber. He games siamtu hi Chaltlang tlangval Kima @Mizohican a ni a, July ni 11-a tihchhuah a ni. Nikum kum tawp lam khan India rama mobile games development company lar ni chho mek ‘FITH Media’ company chu a thiante nen an din a; tun thlengin playstore-ah games pasarih an publish tawh a, an games siam hmasak pahnih - ‘Nikal Padi: Slumdog Plumber & Pipes Puzzle’ leh ‘Where's My Cat’ tih games-te hi India rama gaming ho zawng zawng hruaitu lu NASSCOM Game Developers Conference (NGDC)-ah ‘Mobile Game of th...

Khiangawia khualzin kawng

ZORAM TODAY | September 1-14, 2015 - Fela Ngente Kum 1967 a ni a, Thailand rama Yasothon Province-ah chuan loneitu inngaitlawm leh ngilnei tak, taima em em bawk a awm a, a hming chu Yam a ni. An khuaah chuan nula zak thei lo ve tak a awm bawk a, ‘Joei’ tiin an ko thin. Kan hriat awlsam dan tur chuan Yam hi ‘Khiangawia’ kha a ni a, Joei hi ‘Vuani’ tia kan hriat kha a ni! He lemchan hmuhnawm em em hi a thupui chu ‘Yam Yasothon’ a ni a, kum 2005, September ni 8-a an tihchhuah tawh a ni. A hnuah part 2 leh 3 te an siam leh a, tunlaia lar em em hi Yam Yasothon-3 niin kum 2013, August ni 8-a an tihchhuah kha a ni. Yam Yasothon-3 Hei hi Khiangawia film thar ber a ni a, a thawnthu tlangpui chu kan hre nual tawh awm e. Khiangawia leh Vuani te chu an innei chho ta a, an fate pawh an puitling chho tan tawh. An fapa upa zawk Khiangmawia leh Khiangawia bialnu hlui Neihsungi fanu upa zawk Jawr-i te chu an inngaizawng a, Khiangawia fapa naupang zawk Khiangsata leh Neihsungi fanu nau...

Albert Einstein chanchin i hriat loh te

ZORAM TODAY | October 20-2 November, 2015 - Lalmuansanga Hlondo Khawvel awm chhung zawnga theihnghilh tawh ngai loh tur, mi tam takin scientist ropui bera an ngaih Albert Einstein hian chanchin maksak tak tak a ngah hle; hriatreng a nih theihna tura khawvel a hnutchhiah thilte hi ropui tak tak a ni hlawm. A nunkawng zawha a thil tihte avangin vawiin thlengin amah belchiangtute mak tih leh ngaihhlut a la hlawh zel a ni. Albert Einstein chungchang i hriat loh 10 (sawm) lek i hre leh tur hian i ngaihsanna a tizual nge a tinêp sawt ang le? Theory of Relativity Albert Einstein-a theory ropui bera ngaih ‘Theory of Relativity’ hi midang hnen atanga a ruk, ama hming chawia buatsaih niin mi thenkhat chuan an ngai. German scientist David Hilbert leh ama tantu te chuan, he Theory of Relativity hi Albert Einstein-a’n a hnen atanga rua hmingthatna zawng zawng khûmah an puh a ni. A nihna takah chuan Hilbert hian Einstein-a theory tam tak hi a copy zawk niin an sawi. Mi tam tak chuan, Einst...

Mizo thalaite chotu Indian Army Officer nula Lt. Babie Lalduhsangi

ZORAM TODAY | October 6-19 October, 2015 Tun hnaia Mizo nula chhuanawm berte zinga rawn inhlãngkai Lt. Babie Lalduhsangi chu a training zo chawlh hmanga a lo haw zawk lai kan kawm thei hlauh mai a, sipai officer a nih chhoh dan leh a chanchin hrang hrang kan zawt a, hun tha tak min pek avangin a chungah kan lawm takzet a ni. Babie Lalduhsangi hi kum 2014 October thlaah Officers’ Training Academy (OTA) Chennai-ah a lut thla a, hetah hian mipa leh hmeichhia training pawlh vekin inelna hrang hrangah mipa leh hmeichhia an thliar hran lo! A sam sei mawi em em mai chu mi dang rualin an nawr kawlhsak vek a. An training chhung hian harsatna zawng zawng hneh dan an zir ni berin a lang. A chang chuan darkar 3 chauh te mutna hun an nei a, mel tam tak tlan te a ngai a. Hriatna tizau turin zirna lam an bei reng bawk. Thla 11 an intuaihriam hnuah kumin 2015 September thla khan an zo (commissioned) ta a,  hetia an zawh hian Lieutenant (arsi 2 bel) puitling an ni ta a ni. Sipai office...