Skip to main content

Kebul chunga Mount Everest ngamtu Arunima Sinha

ZORAM TODAY | November 3-16, 2015 - Kimi Colney
 Arunima Sinha tih hming hi in hre tawh ngai em? Kan ramah hian he hming hi huaisenna leh ngilneihna entirtu ropui tak a ni asin. 

Uttar Pradesh khawpui Lucknow atanga km 200-a hlaa awm, Ambedkar Nagar khuaah chuan Arunima Sinha hi kum 1988-ah a lo piang a; a pa hi army-ah engineer niin a nu chu health department-ah supervisor a ni bawk. Kum thum a nih laiin a pain a thihsan a, a nu leh a unau pahnih dang nen an chengho a ni.

Arunima te chhungkua hi infiamna ngaina tak an ni a, a naupan têt atanga infiamna chi hrang hrang khelin, taksa insawizawina lam hrim hrim hi a ngaina hle. Football leh volleyball a khel nasa zual a, volleyball-ah phei chuan ram aiawhin a lo chhuak tawh nghe nghe.
 
MA a zir chhuah hnuah dân (law) lampang a zir chho va, hmabak êng tak beiseiin a zir chhuak a, mahse, a rin angin hlawhtlinna chu a hmuh phakah a rawn inchhawp chhuak mai lo. Kum 2011-ah chuan CISF (Central Industrial Security Force)-ah hna dilin a hna dil exam tur chuan Delhi a pan a, a dam chhunga a nun thlak thawktu tur a tawng ta a ni.

April ni 11, 2011 a ni a; Padmavat Express-a general compartment-ah a chuang a, mi an tam em em a, thutna a chang ve thei hram a. A rel chuan lai vel te chuan a hma lam hun suangtuahin a hlim hle. Chutih lai tak chuan suamhmang pali an lo lang a, khawvela a rohlu ber mai, a nu pek ngei rangkachak thi chu chhuhsak tumin an rawn tibuai ta a. Uttar Pradesh state chhungah hian general compartment-a hetiang thil thleng hi thil mak a ni lo, tum dangah pawh a lo thleng fo tawh a ni. Arunima chu hmeichhia amah maia zin a nih avangin an zuam deuh a ni ngei ang. A thi chu pe duh lovin a a theih ang tawkin a lo bei lêt a, a pêt a, a lo hnek bawk a. A tawpah suamhmang mi pali tihngaihna hre lo chuan, a kut leh ke-ah vuanin rel atang chuan an paih chhuak ta a.

Rel kawngah tak a tla a, rei lo te hnua rel lo tlan chuan, a insaseng hmain a ke vei lam a rawn chîl a. Chêt pawh che thei tawh lovin na tuar chungin a mu reng a, thi a chhuak nasa hle. Tanpuitu hnaivai an awm si lo, sazu te chuan a hliam an rawn pan thin a, rel tlan ri-ah an tlan darh leh thin. Nâ a ti lutuk chu a tê nasa hle a, a hnuah phei chuan nikhawhrelovin a awm leh ta a ni.

A tuk khua a var chuan a bul hnai thingtlangmi veivakte chuan an rawn hmu a,  Bareilly District Hospital-ah an hruai a. Sawrkar lamah thil tihfel phawt a ngai si, hnathawkte chuan an lo ngaihsak lo em em zui a, hliam tuar chung pawhin platform-ah darkar tam a awm phah a ni. Hospital an thlen chuan a tana tha zawk tura ngaiin, a khup achin hnuai lam zawng chu paih a lo ngai ta! A hospital hmanraw neihin duhthu a sam lo em em a, an zai laia a nâ lo chhawk tur hnimhlum (anaesthesia) takngial pawh an nei lo a ni. Duhthlan tur dang nei hek lo, a harh reng lai chuan a ke an tan ta a nih chu! Chu mai a la ni lo, chutia a mut reng lai chuan, ui pakhat hi lo lutin, a ke an tan tâk chu a rawn khel ta bap bap mai a nih chu!

An buaipui lai chuan a chanchin chu news lamah a lo darh a, chutia mahnia hmeichhe zin rel lai atanga paih a ni chu mi khawngaih a hlawh hle a, sawrkar beng a thleng ta hial a. Sports Minister chuan AIIMS-ah tha zawka enkawl a nih theih nan ruahmanna a siam ta hial a ni. Mi tam takin a chanchin an ngaihven a, zawhna a dawng hnem hle. A chunga thil thlenga tunge mawhphur tiin mipui zawhna a tam hle a, police-te chuan kut sil tumin Arunima Sinha chu a thiam loh an ti tlat mai. A tirah chuan, ticket tel lova a zin avangin ticket khawntu a lo kal laiin a zuang chhuak, an ti phawt a. CCTV-ah a ticket lei lai chiang taka a lo lang ta si a; mahni intihhlum tuma zuangthlaah an puh leh ta zel a.

Ani chu damdawiin a mutna khumah chung thilte chu ngun takin a ngaihtuah a. Dik lo taka amah beitute chu ‘Vawiin hi i ni a ni a, i duhtawkin che rawh. Mahse, engtikah emaw chuan ka chunga thil thleng diktak hi ka la pho chhuak ngei ngei ang’ tiin amah leh amah a infuih nasa hle.

A ke veilam an tan bakah a ke ding lam chu a ruh tinghet turin rod an phum bawk. Chutianga dinhmun khirhkhan taka a awm lai chuan khawvela tlang sang ber, Mount Everest lawn turin thutlukna a siam ta mauh mai! A nunna lak pawh hreh lotu an awm chu a rilru a na em em a, mahse, a tum tihruh nan leh a tuang tihchhah nan a hmang ta sauh sauh va. A thil tum chu a bula awmte leh doctor-te hnena a han sawi chuan a rilru buaiah hial an ngaihsak a ni.
A ke veilam khup chinah chuan a kal theihna turin ke lem, prosthetic limb an tih chu an vuahsak a. Mi tam tak chuan ke lem hmang thiam tur leh, taksain ngaia a neih theih nan hun rei tak tak, kum hial a duh thin a, mahse, a tumruhna avangin Arunima chu ni hnih chhung lekin a ke lem hmangin pangngai takin a kal thei!

Hospital atanga a chhuah veleh Indian hmeichhe zinga Mount Everest lawn chhuak hmasa ber, Bachendri Pal chu phone hmangin a bia a, ani hian thurawn bakah fuihna tam tak a lo pe a. Nehru Institute of Mountaineering-ah basic course a zir a, chumi hnuah thla 18 chhung ngawrh takin training a nei leh a. Mount Everest lawn turin Island Peak-ah 2012 khan a lawn hmasa phawt a ni.

Mount Everest-a lawn hian a ke lem chuan harsatna a siam nasa hle. Tlang lawn chiah hian a ke lem kerek lai leh keartui vel chu a kûl tlat zel a, a ke dinglamah lah thir phum a lo ni bawk nen, a thiante chuan mahni inhremah riak an ngaihsak a. Tlang chhip thleng turin camp pali tan tlang a ngai a, camp palina atanga tlang chhip chu feet 3500 a ni. Hemi inkarah hian tlanglawnmi chesuala thi ta an tam em avangin a hmingah pawh ‘Death Zone’ an vuah hial a. Arunima pawh he hmuna a lawn lai ngei hian a bul velah ruang tam tak a hmu nghe nghe (vur hmun a nih avangin ruangte an tawih lem lo). Chungte chu a hmuhin, hlauhthawnna nei mah se, beiseina leh tumruhna nen May ni 21, 2013-ah khawvela tlang sang ber chu ke bul chungin a lawn chhuak ta a ni.

Tlang a lawn lai hian oxygen a tlem avangin harsatna a tawk a, a hruaitu chuan, “I la thâwk theih lai hian let leh la, ni dangah i lawn leh mai dawn nia,” a tih pawhin a duh tlat lo va, a tawpah  tlang chhipah India flag leh a pathian lem dahin thla a la a, a lêt leh ta a, Hetih lai hian a oxygen pai a zo têp a; pen sawmnga vel a pên hnuah chuan a oxygen a zo ta a ni. Chutia oxygen nei tawh lova a tlûk lai chuan, vanneih asiamin a bulah oxygen bur a hmu hlauh mai! Chumi hmangin dam takin a lêt leh thei ta hram a ni.

Arunima Sinha hi a lo namailo takzet! Mount Everest bakah Kilimanjaro (Africa) te, Elbrus (Europe) leh Kosciuszko (Australia) tlang te a lawn chhuak tawh. Tunah hian rualbanlo sikul Shahid Chandrashekhar Azad Khel Academy a hawng a, heng naupangte hi training pein theihtawp a chhuah a, a hlimpui thin hle.

Arunima Sinha hi hmeichhe rualbanlo Mount Everest lawn chhuak hmasa ber a ni a, hei vang hian Padma Shri award a dawng tawh a ni. A lehkhabu ziah ‘Born Again on the Mountain’ Prime Minister Narendra Modi chuan December ni 12, 2015 khan a tlangzarh nghe nghe.


 ------------------
Damdawiina a awm lai hian Arunima Sinha chuan Indian Sports Ministry atangin zangnadawmna cheng 25000 (US$380) a dawng a; Ajay Maken, Minister of State for Youth Affairs and Sports chuan inenkawl nan cheng 2,00,000 (US$3,000) a pek belh a; a hna dil CISF-a a luh theihna turin a sawipui bawk. Hei bakah Indian Railways pawhin hna an zawrh bawk a ni.

Police-hovin mahni intihhlum tuma an sawi chu, Arunima Sinha hian a khing let a, Allahabad high court chuan Indian Railways chu thu pein, Sinha hnenah zangnadawmna cheng 5,00,000 (US$7,500) pe turin a ti zui a ni. April ni 18, 2011 khan All India Institute of Medical Sciences-ah inenkawlin a awm a, thla li chhung teh meuh mai a awm. A ke lem hi Delhi-a company pakhatin an tumsak a ni. 

Comments

Popular Posts

Albert Einstein chanchin i hriat loh te

ZORAM TODAY | October 20-2 November, 2015 - Lalmuansanga Hlondo Khawvel awm chhung zawnga theihnghilh tawh ngai loh tur, mi tam takin scientist ropui bera an ngaih Albert Einstein hian chanchin maksak tak tak a ngah hle; hriatreng a nih theihna tura khawvel a hnutchhiah thilte hi ropui tak tak a ni hlawm. A nunkawng zawha a thil tihte avangin vawiin thlengin amah belchiangtute mak tih leh ngaihhlut a la hlawh zel a ni. Albert Einstein chungchang i hriat loh 10 (sawm) lek i hre leh tur hian i ngaihsanna a tizual nge a tinêp sawt ang le? Theory of Relativity Albert Einstein-a theory ropui bera ngaih ‘Theory of Relativity’ hi midang hnen atanga a ruk, ama hming chawia buatsaih niin mi thenkhat chuan an ngai. German scientist David Hilbert leh ama tantu te chuan, he Theory of Relativity hi Albert Einstein-a’n a hnen atanga rua hmingthatna zawng zawng khûmah an puh a ni. A nihna takah chuan Hilbert hian Einstein-a theory tam tak hi a copy zawk niin an sawi. Mi tam tak chuan, Einst...

Khiangawia khualzin kawng

ZORAM TODAY | September 1-14, 2015 - Fela Ngente Kum 1967 a ni a, Thailand rama Yasothon Province-ah chuan loneitu inngaitlawm leh ngilnei tak, taima em em bawk a awm a, a hming chu Yam a ni. An khuaah chuan nula zak thei lo ve tak a awm bawk a, ‘Joei’ tiin an ko thin. Kan hriat awlsam dan tur chuan Yam hi ‘Khiangawia’ kha a ni a, Joei hi ‘Vuani’ tia kan hriat kha a ni! He lemchan hmuhnawm em em hi a thupui chu ‘Yam Yasothon’ a ni a, kum 2005, September ni 8-a an tihchhuah tawh a ni. A hnuah part 2 leh 3 te an siam leh a, tunlaia lar em em hi Yam Yasothon-3 niin kum 2013, August ni 8-a an tihchhuah kha a ni. Yam Yasothon-3 Hei hi Khiangawia film thar ber a ni a, a thawnthu tlangpui chu kan hre nual tawh awm e. Khiangawia leh Vuani te chu an innei chho ta a, an fate pawh an puitling chho tan tawh. An fapa upa zawk Khiangmawia leh Khiangawia bialnu hlui Neihsungi fanu upa zawk Jawr-i te chu an inngaizawng a, Khiangawia fapa naupang zawk Khiangsata leh Neihsungi fanu nau...

Advertisement chhuah lovin SSA zirtirtu 58 la

ZORAM TODAY | October 20-2 November, 2015 Sarva Shiksha Abhiyan (SSA), Mizoram hnuaiah kumin 2015 April thla hnu lamah advertisement chhuah lovin zirtirtu leh thawktu dang atan SSA contract scheme hmangin mi 58 lak an ni. Right to Information Act(RTI) hmanga zawhna, Mizoram SSA Mission Additional State Project Director leh State Public Information Officer(SPIO) ni bawk V. Lalsiamthara’n a chhan dan chuan, SSA hnuaia Middle School leh Primary School-a thawk tur hian advertisement chhuah lovin Mamit district-ah 14, Kolasib district-ah 12, Lunglei district-ah 11, Lawngtlai district-ah 8, Aizawl district-ah 6,  Champhai district leh Serchhip district-ah 3 ve ve leh, Saiha district-ah 1 lak an ni. Heng mi 58 te hi UPST(VIII), UPST, Art Instructor, RP(BRC), RP (Subject Specialist) leh RP (CWSN) te niin heng mite hian an hna an zawm vek tawh a ni. Sawrkar hnuaia hna thla thum aia rei thawh dawn chuan district employment exchange kaltlangin hnaruak awm zat leh dil theih dan tur kim...

Zoram tana voh Vohbik

ZORAM TODAY | October 20-2 November, 2015 - Fela Ngente Hosana’ leh ‘Khualzinna ram’ tih hla hre pha lo tan pawh ‘Vana h lawmman ka tan a awm’ tih hla chu hriat loh rual a ni lo vang. ‘The Sun Beams’ hun a liam a, kum 2000 AD a lo her chhuah meuh chuan Mizo gospel music industry sawi nghing lawih thei thil a thleng ta! Kum 2001 June thla a lo thlen chuan tun thlenga kan hriat lar tak em em ‘VOHBIK’ chu Aizawl nula zaithiam palite’n an din a, member panga ni tura an inbeisei viau laiin an zinga pakhat chuan rokhawlhna avangin a zawm thei lo va, Zoram rimawi khawvela hming dai leh ngai tawh lo turin ke an pên ta a ni. An indin tirh hian hming an la nei mai lo va, Mizo hming neih ngei an duh bawk si avangin an phuah kual nasa hle a, a enga mah chu remchangin an hre thei si lo va, thla khat hnu velah an member zinga pakhat Vari zan mu chu zing dar 2 velah a harh hlawl mai a, ‘Vohbik’ tih chu a rilruah a awm ta tlat mai a; tichuan, in-phone kualin a hming chu an duh hle a, a lehl...

ZNP in an President hluiin dan a palzut an ti

 ZORAM  NATIONALIST  Vawiin September 25, 2020 hian Zoram Nationalist Party(ZNP) chuan an General Secretary JV Pahlira hminga thuchhuah an siam ah ZNP chuan MLA 10 laiin Mizoram Assembly Speaker hnena ZLP Opposition Group Leader Pu Lalduhawma, MLA Ex-President, ZNP chu India Constitution 10th Schedule Para 2(2) a bawhchhiat avanga, a MLA nihna disqualify tura thu an thlen hi thil tih awm takah ZNP Gen. Hqrs chuan a ngai a ni, an ti. An thuchhuah in a tarlan danin ZNP Constitution Bung 7, Para 34 in a sawi angin ‘General Assembly chu Party inkhawmpui lian ber leh thuneitu sangber a ni’ atih mek lai leh Bung 6 Para 33(C) National Council thuneihna - “Thu hmanhmawh ah chuan General Assembly ai a awh thei ang” tih a ni laia ZNP Constitution bawhchhia a ZNP pumpui ZPM Party a in chhunluh vek thu a puang ringawt mai chu mak an tih thu sawiin " MLA (Lalduhoma) a nih ve theihna tur atana kawng engkima theihtawp chhuah tu ZNP mipui te zahlohna leh palzutna-ah ZNP Gen. Hqrs. chuan ...