Skip to main content

Kalam sakhming kan lam

ZORAM TODAY | August 17-31,  2015 —Fela Ngente
Tun hnai lawka boral ta Dr. APJ Abdul Kalam kha, India president nih laia Mizoram tum hnih tlawhtu awmchhun a ni a, a thih rual khan Mizo thalaite facebook status leh profile picture pawh a inang ta thup a nih kha. Vai hmusit em em, Mizote zinga ngaisangtu leh uitu a ngah lutuk khan pa ropui tak a nihzia a tarlang chiang hle. Lengpui Airport atanga zana thlawk chhuak hmasa ber a ni! Pa tumruh, satel ang maia a seh tawh chu thlah mai mai ngai lo a ni a, hun hlutzia hretu leh hun ngai pawimawh em emtu a ni. Ram hmasawn nan theihtawp chhuaha beiin India ram hi ram nuam taka siam chu a vei ber pakhat leh a thiltum lian ber a ni. President dang ang lo takin mipuite leh zirlaite a kawmngeih em em a, mite harsatna chu ngun takin a ngaihthlaksak thin.

An sawi fo thin pakhat chu, President atana lakluh a nih hnua a chenna in tur (Rashtrapati Bhavan)-a a insuan lut chuan bungrua suitcase 5 chauh a keng lut e an ti! A term zawha a chhuah leh lamah suitcase 7 lai a khai chhuak ta mai chu a inthiam lo deuh ni tur a ni, a bula ding a guard hnenah President a nih chhunga lehkhabu a lei nual avanga a bungrua chu tam ta deuh a nih thu a sawi an ti. He pa mak danglam tak hian tlumtea thlir taka a lo thlir ve thin India ram hmasawnna hmel chu thlir chhunzawm thei lo turin khawvel a lo chhuahsan ta a, a chanchin tlem azawng i han tarlang teh ang.   

Pian leh murna
Avul Pakir Jainulabdeen Kalam hi October ni 15, 1931 khan Tamil Muslim chhungkaw zingah unau mipa 4 leh hmeichhia 1 zinga a naupang ber niin Rameswaram, Tamil Nadu-ah a lo piang a. A pa chu Jainulabudeen niin lawngleng hmanga ei zawng a ni a, a nu chu Ashiamma a ni. Kalam-a pute hi sumdawng hausa tak thin an ni a, amaherawhchu, kum 1914 vel khan an sumdawnna tlachhiain an dinhmun a tleu laklawh a, chutiang chuan chhungkaw harsa tak atangin a lo sei lian a, an chhungkaw sum lakluh a beitham em avangin a sikul ban veleh chanchinbu semin a inhlawh thin a ni.

Zirna lam
School a kal lai hian zirlai naran ve tak niin a rual pawl tawkin a zir a ni ber. Chutih rual chuan a rualpui zingah a ‘bright’ pawl niin chhiarkawp chawh nuam a ti thin hle. Ramanathapuram Schwartz Matriculation School atanga a zawh hnuin college a zawm a, kum 1954 khan St. Joseph College, Tiruchirappalli-ah physics subject zir zovin kum 1960 khan Madras Institute of Technology-ah Aerospace Engineering a zo leh bawk.

Eizawnna kawng
Madras Institute of Technology atanga a chhuah hnu hian scientist leh Science Administrator hna thawkin Defence Research and Development Organisation (DRDO) a zawm a, Indian Army hman tur helicopter a duang (design) thin a ni. Kum 1969-ah Indian Space Research Organisation (ISRO) lamah sawn a ni a, India satellite hmasa ber SLV-III ‘Rohini’ kahchhuahnaah Project Director a ni nghal. Ballistic Missile leh Launch Vehicle Technology siamna kawnga a thawhhlawk em avangin ‘Missile Man of India’ tia hriat lar a ni nghe nghe.

Kum 1992 July thla atanga kum 1999 December thla chhungin Chief Scientific Adviser to the Prime Minister leh DRDO Secretary hna a thawk leh a. Hemi chhung hian Pokhran-II nuclear enchhinnaah chanvo pawimawh tak chelhin Rajagopala Chidambaram nen he enchhinnaah hian Chief Project Coordinator an ni. Hetih hun lai vel hian India rama nuclear scientist lar ber pawl a ni tawh. Project hrang hrang khawihin an hnathawh a hautak thei hle a, hming pawh a chher viau reng a ni.

India President
Kum 2002 khan sawrkar lai Bharatiya Janata Party (BJP) leh eptu pawl lian ber Indian National Congress (INC) thlawpna chang kawpin India President 11-na atan thlan tlin a ni a; July ni 25, 2002 a\anga July ni 25, 2007 chhung President hna hi a chelh a ni. Kum 5 chhung President a nih hnuah a hun zawng zawng chu midangte zirtir nan te, lehkhabu leh article ziah nan te a hmang ral a ni ber. Chawimawina tam tak a dawn zingah India civil mite chawimawina sang ber Bharat Ratna a tel bawk a,  ani hmaa India President zinga he chawimawina lo dawng tawh chu Dr. Sarvepalli Radhakrishnan (1954) leh Dr. Zakir Hussain (1963) te chauh an ni. 

Scientist zinga India President ni thei hmasa ber leh tlangval laia Rashtrapati Bhavan luahtu awmchhun a ni. President a nih chhung hian mipui ngainat a hlawh em avangin ‘Mipuite President’ (People’s President) tiin an sawi hial thin. He hna a chelh lai hian thuthlukna khirhkhan tak tak siam tur a ngah ve malh malh hle a, eng emaw chang chuan sawi hat pawh a kai ve thin a. A term a lo tawp takah chuan inthlana ding chhunzawm lovin midang a kian ta zawk a ni.

President Chawlh Hnu
President hna a chawlhsan hnu hian zirtirna lam a thawh chhunzawm leh nghal a, Indian Institute of Management (IIM) Shillong, IIM Ahmedabad leh IIM Indore-ah te Visiting Professor a ni a, Indian Institute of Science, Bangalore-ah te thawk kawpin Indian Institute of Space Science and Technology, Thiruvananthapuram-ah Chancellor a ni bawk. Anna University-a Aerospace Engineering Department-ah Professor hna a chelh a, International Institute of Technology, Hyderabad, Banaras Hindu University leh India ram chhunga zirna in hrang tam takah Information Technology lam a zirtir bawk a ni. 

Kum 2012 May thla khan thalaite tan programme thar duangin a hmingah ‘What Can I Give Movement’ an vuah a, he movement-in a tum ber chu eirukna do a ni. Tamil tawngin chhamhla a phuah nasa hle a, Veenai (Tingtang chi khat, India chhim lama an uar) tum nuam a ti em em bawk. Muslim a ni nain Hindu sakhua lam pawh a ngaihlu hle a, nitinin Carnatic Devotional Music a ngaithla thin. Amah hi sa ei ngai lo (vegetarian) a ni nghe nghe. Kum 2003 leh 2006 khan MTV Youth Icon of the Year dawng thei tura thlanchhuah zingah a tel hial.

A Hun Hnuhnung
July ni 27, 2015 khan Visiting Professor a nihna IIM Shillong-ah ‘Chenna tlak khawvel siam’  tih thupuia hmangin thu a sawi a, tlai lam dar 6:35 velah chuan minute 5 vel chauh thu a sawi hman tihah a chau thut a, a tlu zui ta mai a. Damdawi in hnai ber Bethany Hospital panpui nghal niin daktawrte’n theihtawp chhuah mah se an chhan thei ta chuang lo va, zan dar 7:45-ah lungphu chawlin a boral zui ta a ni. 

A tawngkam chhuak hnuhnung ber nia an sawi chu a thian leh a thawhpui ni bawk Srijan Pal Singh-a hnena, “Fiamthuthiampa, i tha maw?” a tih chu a ni.

A ruang chu Indian Air Force helicopter-in Shillong atangin Guwahati panpui a ni a, July ni 28 zingah C-130J Hercules thlawhna hmangin Delhi panpui leh a ni. Hetah hian Prime Minister Narendra Modi, Delhi Chief Minister Arvind Kejriwal leh Indian Armed Forces-a hotu lawk pathumin an lo dawngsawng a, sawrkar chawimawina tinrenga thlah niin ni July ni 29-ah C-130J thlawhna hmangin an khua Madurai lam panpui niin mi pawimawh tam takin an lo hmuak a, a hun hnuhnungah hian mipui 3,50,000 chuang lai pungkhawmin July ni 30, 2015 khan chawimawina leh zahna famkim nen thlah liam a ni ta a ni.

Tamil Nadu sawrkar chuan Dr. APJ Abdul Kalam pianchampha phak October ni 15 hi an state chhungah ‘Youth Renaissance Day’ atan an puang a. Science lama hmasawnna te, mihringpuite tana thawk tha leh zirlaite hamthatna atana thawh hlawk zual hnena kum tina pek turin ‘Dr. APJ Abdul Kalam Award’ an buatsaih bawk a, hei hian Rs. 5,00,000 leh gram 8 laia rit rangkachak a keng tel dawn a, kumin Independence Day atang hian he award hi pek nghal an tum a ni.

Dr. APJ Abdul Kalam hian chawimawina chi hrang hrang a dawn tawhte bakah university hrang hrang 40 atangin honorary doctorate degree a dawng bawk! Hei hian tunge a nih a tichiang hle. 

Comments

Popular Posts

Mizo band lar The Prophets

ZORAM TODAY | November 3-16, 2015 - Fela Ngente An band hming i la hre ngai lo a nih pawhin LPS Top Chart (Top 10) a lang mek ‘Arora’ hla tal chu i hre ngei ang. Chu pawh i la en lo a nih chuan YouTube lamah han zawng la, ngaithla chhin teh. Beidawnna ruama t hu, hmalam huna beiseina nei tawh miah lo leh nun chaute chhawk zangkhai thei hla t ha tak hi i hriat loh kan duh lo. He hla avang hian mahni nunna lak duh em em tlangval pakhat chuan beiseina neih phahin beidawnna khur a t angin a tal chhuah phah asin. A TIRAH CHUAN Mizo Progressive Metal Band hmasa ber tia chhal theih turin October ni 25, 2009 khan ‘The Prophets’ hi din a ni a, an din kum hian hmalakna lian tham an nei lo. A kum leh (2010) a t angin nasa zawkin an bei a, a enga mah hmaa music video siam nghal ngawt chu t ha an tih loh avangin inelna hrang hranga tel chho phawt turin rilru an siam a. Tichuan,  Livewire MOOD INDIGO, 2011-a Sikkim khawpui Gangtok-a neihah an thawhrimna chu mal sawmsak niin pathum...

Albert Einstein chanchin i hriat loh te

ZORAM TODAY | October 20-2 November, 2015 - Lalmuansanga Hlondo Khawvel awm chhung zawnga theihnghilh tawh ngai loh tur, mi tam takin scientist ropui bera an ngaih Albert Einstein hian chanchin maksak tak tak a ngah hle; hriatreng a nih theihna tura khawvel a hnutchhiah thilte hi ropui tak tak a ni hlawm. A nunkawng zawha a thil tihte avangin vawiin thlengin amah belchiangtute mak tih leh ngaihhlut a la hlawh zel a ni. Albert Einstein chungchang i hriat loh 10 (sawm) lek i hre leh tur hian i ngaihsanna a tizual nge a tinêp sawt ang le? Theory of Relativity Albert Einstein-a theory ropui bera ngaih ‘Theory of Relativity’ hi midang hnen atanga a ruk, ama hming chawia buatsaih niin mi thenkhat chuan an ngai. German scientist David Hilbert leh ama tantu te chuan, he Theory of Relativity hi Albert Einstein-a’n a hnen atanga rua hmingthatna zawng zawng khûmah an puh a ni. A nihna takah chuan Hilbert hian Einstein-a theory tam tak hi a copy zawk niin an sawi. Mi tam tak chuan, Einst...

Mizo tlangval siam android games a hlawhtling

ZORAM TODAY | August 17-31,  2015  July thla chawhnu lama publish, ‘Bajrangi Bhaijaan’ mobile android games chu playstore-a download theiha dah a nih atanga kar hnih hnu lawkah mi nuai thum chuangin an download tawh a, Google Play ‘new free games’-ah pahnihna a ni mek a, action bik free games-ah pakhatna a ni mek bawk. Chu mai a la ni lo, Google Play-a free games awm zawng zawngah 13-na a ni mek; ranking hi active users leh download tam zawng atanga siam a ni ber. He games siamtu hi Chaltlang tlangval Kima @Mizohican a ni a, July ni 11-a tihchhuah a ni. Nikum kum tawp lam khan India rama mobile games development company lar ni chho mek ‘FITH Media’ company chu a thiante nen an din a; tun thlengin playstore-ah games pasarih an publish tawh a, an games siam hmasak pahnih - ‘Nikal Padi: Slumdog Plumber & Pipes Puzzle’ leh ‘Where's My Cat’ tih games-te hi India rama gaming ho zawng zawng hruaitu lu NASSCOM Game Developers Conference (NGDC)-ah ‘Mobile Game of th...

Mizo thalaite chotu Indian Army Officer nula Lt. Babie Lalduhsangi

ZORAM TODAY | October 6-19 October, 2015 Tun hnaia Mizo nula chhuanawm berte zinga rawn inhlãngkai Lt. Babie Lalduhsangi chu a training zo chawlh hmanga a lo haw zawk lai kan kawm thei hlauh mai a, sipai officer a nih chhoh dan leh a chanchin hrang hrang kan zawt a, hun tha tak min pek avangin a chungah kan lawm takzet a ni. Babie Lalduhsangi hi kum 2014 October thlaah Officers’ Training Academy (OTA) Chennai-ah a lut thla a, hetah hian mipa leh hmeichhia training pawlh vekin inelna hrang hrangah mipa leh hmeichhia an thliar hran lo! A sam sei mawi em em mai chu mi dang rualin an nawr kawlhsak vek a. An training chhung hian harsatna zawng zawng hneh dan an zir ni berin a lang. A chang chuan darkar 3 chauh te mutna hun an nei a, mel tam tak tlan te a ngai a. Hriatna tizau turin zirna lam an bei reng bawk. Thla 11 an intuaihriam hnuah kumin 2015 September thla khan an zo (commissioned) ta a,  hetia an zawh hian Lieutenant (arsi 2 bel) puitling an ni ta a ni. Sipai office...

Khiangawia khualzin kawng

ZORAM TODAY | September 1-14, 2015 - Fela Ngente Kum 1967 a ni a, Thailand rama Yasothon Province-ah chuan loneitu inngaitlawm leh ngilnei tak, taima em em bawk a awm a, a hming chu Yam a ni. An khuaah chuan nula zak thei lo ve tak a awm bawk a, ‘Joei’ tiin an ko thin. Kan hriat awlsam dan tur chuan Yam hi ‘Khiangawia’ kha a ni a, Joei hi ‘Vuani’ tia kan hriat kha a ni! He lemchan hmuhnawm em em hi a thupui chu ‘Yam Yasothon’ a ni a, kum 2005, September ni 8-a an tihchhuah tawh a ni. A hnuah part 2 leh 3 te an siam leh a, tunlaia lar em em hi Yam Yasothon-3 niin kum 2013, August ni 8-a an tihchhuah kha a ni. Yam Yasothon-3 Hei hi Khiangawia film thar ber a ni a, a thawnthu tlangpui chu kan hre nual tawh awm e. Khiangawia leh Vuani te chu an innei chho ta a, an fate pawh an puitling chho tan tawh. An fapa upa zawk Khiangmawia leh Khiangawia bialnu hlui Neihsungi fanu upa zawk Jawr-i te chu an inngaizawng a, Khiangawia fapa naupang zawk Khiangsata leh Neihsungi fanu nau...